Hasta hakları ihlalleri ve dava süreçleri
- Hasta Hakları Nedir?
Hasta hakları, sağlık hizmetlerinden yararlanan bireylerin korunması gereken haklar bütünüdür. Türkiye’de hasta hakları, Hasta Hakları Yönetmeliği ve Anayasamızda yer alan insan hakları çerçevesinde güvence altına alınmıştır. Bu haklar, sağlık hizmetlerinin adil, güvenli ve eşit bir şekilde sunulmasını sağlamayı amaçlar.
Başlıca hasta hakları şunlardır:
- Bilgilendirilmiş Onam Hakkı: Hasta, sağlık durumu hakkında yeterince bilgilendirilmeden herhangi bir tıbbi müdahale yapılmamalıdır. Hastaya, önerilen tedavi yöntemlerinin riskleri ve alternatifleri hakkında detaylı bilgi verilmesi gerekmektedir.
- Mahremiyet ve Gizlilik Hakkı: Hasta, kişisel sağlık bilgilerini yalnızca kendisinin onayıyla paylaşabilir. Sağlık verileri gizli tutulmalıdır.
- Tedavi Hakkı: Her hasta, en iyi tıbbi bakım ve tedaviye ulaşma hakkına sahiptir.
- İyi Muamele Hakkı: Sağlık çalışanları, hastalarına saygılı, nazik ve empatik bir şekilde yaklaşmalıdır.
- Şikayet ve İtiraz Hakkı: Hasta, sağlık hizmeti alırken yaşadığı herhangi bir olumsuz durum için şikayette bulunabilir.
- Hasta Hakları İhlalleri Nelerdir?
Hasta hakları ihlali, sağlık hizmetleri sırasında hastanın haklarının ihlal edilmesi anlamına gelir. Bu ihlaller, genellikle aşağıdaki durumlar altında gerçekleşir:
- A) Bilgilendirilmiş Onamın Alınmaması
Bir tedavi sürecine başlanmadan önce, hastanın tedavi hakkında yeterince bilgilendirilmesi ve onamının alınması gerekir. Eğer hastanın onamı alınmadan tıbbi müdahalede bulunulursa, bu bir hak ihlali sayılabilir.
- B) Mahremiyetin İhlali
Bir hastanın sağlık bilgileri, yalnızca gerekli sağlık profesyonelleri ile paylaşılmalıdır. Eğer sağlık bilgileri, hastanın izni olmadan başkalarına aktarılırsa, bu durum mahremiyet ihlali olarak değerlendirilir.
- C) Tedavi Hakkının Engellenmesi
Hastalar, doğru tıbbi tedaviye ulaşma hakkına sahiptir. Ancak, çeşitli sebeplerle hastaya yeterli tedavi sunulmaması veya tedavi hakkının engellenmesi, hasta hakları ihlalidir.
- D) Sağlık Çalışanlarının Kötü Muamelesi
Sağlık çalışanları, hastalarına saygılı ve nazik bir şekilde yaklaşmalıdır. Bir sağlık çalışanının hastasına kötü muamelede bulunması, hasta hakları ihlali olarak kabul edilir.
- E) Hatalı Tanı veya Tedavi
Hatalı tanı koymak ya da yanlış tedavi uygulamak, hem tıbbi hem de etik bir ihlaldir. Hastaların hayatını riske atan hatalar, hasta hakları ihlaline yol açabilir.
- Hasta Hakları İhlalleri Sonrası Başvurulacak Dava Süreçleri
Hasta hakları ihlali durumunda, hastalar çeşitli hukuki yollara başvurabilirler. İhlalin niteliğine göre, başvurulabilecek dava türleri ve süreçler değişir.
- A) Tazminat Davaları
Hasta, haklarının ihlal edilmesi durumunda, zararını tazmin etmek için tazminat davası açabilir. Bu davalar, maddi ve manevi zararları kapsar ve hastanın uğradığı zararların karşılanmasını amaçlar.
- Maddi Tazminat: Tedavi giderleri, hastanın çalışamadığı süre boyunca kaybedilen gelirler gibi ekonomik kayıplar için tazminat talep edilebilir.
- Manevi Tazminat: Yaşanan ihlalin yol açtığı psikolojik ve duygusal zararlara karşı manevi tazminat talep edilebilir.
- B) Cezai Davalar
Hasta hakları ihlali, bazı durumlarda cezai sorumluluk doğurabilir. Özellikle kötü muamele, yanlış tedavi uygulamaları veya sağlık bilgilerini izinsiz paylaşma gibi durumlar, cezai suçlar kapsamında değerlendirilebilir. Bu gibi durumlarda sağlık çalışanı veya sağlık kurumu hakkında cezai dava açılabilir.
- C) Sağlık Kurumu İtirazı ve Şikayet Başvurusu
Hasta, yaşadığı ihlali yalnızca mahkemeye taşıyabilir, aynı zamanda sağlık kurumunun iç denetim mekanizmalarına şikayette de bulunabilir. Sağlık kurumları, hastanın şikayetini inceleyerek gerekli önlemleri almalıdır.
- Sağlık Bakanlığı'na bağlı olarak çalışan İl Sağlık Müdürlüğü ve Hasta Hakları Birimi, hastaların başvurabileceği kurumlardan biridir.
- Ayrıca, Türkiye’de Sağlık Bilimleri Üniversitesi'ne ait Sağlık İletişimi ve Yönetimi gibi kurumlar da bu tür şikayetlerle ilgilenebilir.
- D) Arabuluculuk ve Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri
Hasta hakları ihlali konusunda, taraflar arabuluculuk yöntemine başvurarak anlaşmazlıklarını çözebilirler. Bu yöntem, davanın mahkemeye gitmeden çözülmesini sağlayabilir.
- Hasta Hakları İhlallerine Karşı Alınabilecek Önlemler
Hasta hakları ihlallerini önlemek için sağlık çalışanları ve sağlık kurumlarının dikkat etmesi gereken birkaç önemli nokta vardır:
- Eğitim ve Farkındalık: Sağlık çalışanlarının, hasta hakları konusunda sürekli olarak eğitim almaları gerekmektedir. Bu eğitimler, hasta haklarını ihlal etmenin önüne geçilmesine yardımcı olabilir.
- Yasal Düzenlemelere Uyum: Sağlık sektörü, yasal düzenlemelere ve etik kurallara tam uyum göstermelidir. Hastalarla olan tüm etkileşimlerde şeffaflık ve güven sağlanmalıdır.
- Hasta ile İletişim: Hastalarla sürekli açık iletişim kurmak, onlara tedavi süreci hakkında net bilgi vermek ve sorularını cevaplamak, hasta haklarını ihlal etmemenin en önemli yoludur.
Sonuç
Hasta hakları, sağlıklı bir toplumun inşa edilmesinde temel bir unsurdur ve bu hakların ihlali, hukuki sorunlara yol açabilir. Av. Hüseyin Sami Mahir Mahiroğulları, hasta hakları ihlalleri konusunda hukuki destek sunarak, mağdur olan hastaların haklarının korunmasına yardımcı olmaktadır. Hasta haklarının ihlali durumunda, tazminat davaları, cezai işlemler ve şikayet başvuruları gibi hukuki yollarla hak arayışı sürdürülmelidir. Sağlık çalışanları ve sağlık kurumları, hasta haklarını ihlal etmemenin ve bu haklara saygı göstermenin sorumluluğundadır.
