İşten Çıkarma ve İhbar Tazminatı

İşten Çıkarma ve İhbar Tazminatı

1. İşten Çıkarma Nedir?

İşten çıkarma, bir iş sözleşmesinin işveren tarafından tek taraflı olarak sona erdirilmesidir. Ancak, işten çıkarma işleminin belirli bir prosedüre ve kurallara uygun yapılması gerekmektedir. İş Kanunu’na göre işverenin işçiyi işten çıkarmadan önce uyması gereken bazı yükümlülükler vardır. İşveren, işçinin işten çıkarılmasından önce belirli bir süre önce işçiye haber vermek zorundadır.

İşten Çıkarma Sebepleri

İşten çıkarma, genellikle iki şekilde gerçekleşir:

• Fesih Bildirimiyle İşten Çıkarma (İhbarlı Fesih): İşveren, işten çıkarma kararını işçiye belirli bir süre önce bildirir. Bu süre, işçinin işyerindeki kıdemine bağlı olarak değişir.
• Derhal Fesih: İşveren, işçinin iş sözleşmesini, gerekçe göstererek anında feshedebilir. Ancak, bu tür fesih için ciddi ve haklı sebeplerin bulunması gerekir (örneğin, işçinin ağır disiplin suçu işlemesi).

2. İhbar Tazminatı Nedir?

İhbar tazminatı, işten çıkarılan çalışana işverenin önceden haber verme yükümlülüğünü yerine getirmemesi durumunda ödenmesi gereken bir tazminattır. İşveren, işçiyi işten çıkarırken gerekli ihbar süresini beklemediğinde, işçi ihbar tazminatına hak kazanır. Aynı şekilde, işçi kendi isteğiyle işten ayrılırsa, belirli bir süre önce işverene bildirimde bulunmak zorundadır. Aksi takdirde, işçi de ihbar tazminatını ödemekle yükümlüdür.

İhbar Süresi

İhbar süresi, işçinin kıdemine göre değişir:

• 6 aydan az kıdemi olan çalışanlar için ihbar süresi 2 haftadır.
• 6 aydan 1,5 yıla kadar kıdemi olan çalışanlar için ihbar süresi 4 haftadır.
• 1,5 yıldan fazla kıdemi olan çalışanlar için ihbar süresi 6 haftadır.

Bu süreler, işçinin işyerindeki çalışma süresi ile doğru orantılıdır ve işçi veya işverenin tek taraflı olarak sözleşmeyi sonlandırmadan önce yerine getirmesi gereken yükümlülüklerdir.

İhbar Tazminatının Hesaplanması

İhbar tazminatı, işçinin son maaşı ve kıdemine göre hesaplanır. İşveren, işçiye ihbar süresi kadar ödeme yapmak zorundadır. Örneğin, bir işçi 5 yıl boyunca aynı işyerinde çalıştıysa ve işveren onu işten çıkarmadan önce ihbar süresini göz önünde bulundurmazsa, 6 haftalık maaş tutarında ihbar tazminatı ödemek zorundadır.

3. İşten Çıkarma ve İhbar Tazminatına Karşı Hak Arama Yolları

İşten çıkarılan bir çalışan, işverenin yasal yükümlülükleri yerine getirmemesi durumunda haklarını hukuki yollarla arayabilir. İşçi, işten çıkarılmadan önce veya çıkarıldıktan sonra bazı haklarını talep etme hakkına sahiptir.

1. a) İş Mahkemesine Başvuru

İşçi, işten çıkarıldığında ve ihbar tazminatının ödenmediği durumda, öncelikle iş mahkemesine başvurabilir. İş mahkemesi, işçi ile işveren arasındaki anlaşmazlıkları çözmek üzere kurulmuş bir yargı organıdır. İşçi, işyerindeki çalışma koşulları, işten çıkarma gerekçesi ve ihbar tazminatının ödenmesi gibi konularda haklarını aramak için bu mahkemeye başvurabilir.

1. b) Çalışma Bakanlığına Şikayet

İşçinin, işverenin iş kanunu ihlaliyle ilgili şikayetçi olması durumunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na başvurulabilir. Bakanlık, işyerinde yapılan denetimlerle işverenin yasal yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini kontrol edebilir.

1. c) Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) İhbarı

Çalışan, işten çıkarılmasına rağmen sigorta primlerinin yatırılmadığını fark ederse, SGK’ya başvurarak bu durumu şikayet edebilir. SGK, işyerini denetleyerek eksik prim ödemelerinin tamamlanmasını sağlayabilir.

4. İşverenin Yükümlülükleri

İşveren, işçinin işten çıkarılmasında belirli yasal prosedürlere uymak zorundadır. Bu prosedürler arasında işçinin işten çıkarılma gerekçesinin açıkça belirtilmesi, işçiye yazılı bildirim yapılması, ihbar süresinin tamamlanması gibi yükümlülükler yer alır. Ayrıca, işverenin işçiye tazminat ödemesi, çalışanın kıdemine göre hesaplanmalıdır.

İhbar Süresi ve Ödeme

İşveren, ihbar süresi boyunca işçiye maaş ödemek zorundadır. Eğer işveren, işçiyi derhal feshederse ve ihbar süresini beklemezse, işçi bu süreye ait maaşını ve ihbar tazminatını talep edebilir.

5. Sonuç ve Hukuki Destek

İşten çıkarma ve ihbar tazminatı konusu, işçi-işveren ilişkilerinin hassas noktalarından biridir. İşçinin haklarını kaybetmemesi ve işverenin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi için bu süreçlerin doğru şekilde yönetilmesi önemlidir. Eğer bir işçi, işten çıkarılma işlemi sırasında ihbar tazminatını alamazsa veya işvereni tarafından haksız bir şekilde işten çıkarıldığını düşünüyorsa, hukuki yollara başvurabilir.

Av. Hüseyin Sami Mahir Mahiroğulları, işçi hakları ve işten çıkarma ile ilgili süreçlerde danışmanlık ve dava takibi hizmeti sunmaktadır. İşçi haklarınızı korumak ve ihbar tazminatı gibi haklarınızı talep etmek için uzman bir avukattan hukuki destek almanız önemlidir.