Kamulaştırma işlemlerinin hukuka uygunluğunun denetlenmesi

Kamulaştırma işlemlerinin hukuka uygunluğunun denetlenmesi

1. Kamulaştırma Nedir?

Kamulaştırma, bir taşınmazın, kamu yararı amacıyla ve belirli bir bedel karşılığında zorla elde edilmesidir. Kamulaştırma, özel mülkiyet hakkının sınırlanması anlamına geldiği için, Anayasa’nın 35. maddesi uyarınca, mülkiyet hakkına müdahale edilmeden önce bazı hukuki şartların yerine getirilmesi gerekir. Kamulaştırma işlemi genellikle, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi amacıyla yapılır ve bu tür işlemlere İdare Hukuku çerçevesinde bakılmaktadır.

Kamulaştırma işlemi, yalnızca belirli bir kamu yararı için yapılabilir ve bu süreçte hukuka aykırı bir durumun varlığı, işlemin iptaline ya da düzeltilmesine neden olabilir.

2. Kamulaştırma İşlemlerinin Hukuka Uygunluğunun Denetlenmesi

Kamulaştırma işlemleri, sadece kamu yararı amacıyla gerçekleştirilebileceği için, hukuka uygunluk açısından sıkı denetimlere tabidir. Kamulaştırma işlemlerinin hukuka uygunluğunun denetlenmesi, belirli aşamaları içerir ve her aşama, çeşitli hukuki kurallara tabiidir.

1. A) Kamulaştırmanın Kamu Yararı Amacıyla Yapılması

Kamulaştırma, yalnızca kamu yararını ilgilendiren projeler için yapılabilir. Kamulaştırma işlemi gerçekleştirilmeden önce, kamu yararı tespit edilmelidir. Bu tespit, ilgili kamu kurumları tarafından yapılır ve kamulaştırma kararı verilmeden önce, kamu yararı fikri hukuken kanıtlanmalıdır. Örneğin, bir kamu binası, hastane ya da okul yapılması amacıyla kamulaştırma yapılacaksa, bunun toplum için gerekliliği ve faydası somut olarak ortaya konmalıdır.

Eğer kamulaştırma, kamu yararına yönelik değilse ya da bu yararın varlığı ispatlanamıyorsa, işlem hukuka aykırı olur ve iptaline karar verilebilir.

1. B) Kamulaştırma Bedelinin Uygunluğu

Kamulaştırma işlemlerinde, mülk sahibine ödenecek bedel, gerçek değer üzerinden belirlenmelidir. Kamulaştırma bedelinin belirlenmesinde, taşınmazın piyasa değeri ve bölgedeki emlak durumu göz önünde bulundurulur. Ayrıca, kamulaştırılan taşınmazın önceki değerine zarar verilmemesi için, bu bedel makul ve adil olmalıdır.

Kamulaştırma bedelinin düşük tutulması ya da taşınmazın değerinden daha az bir bedel ödenmesi hukuka aykırı bir durum oluşturur ve bu durumda bedel üzerinden itirazlar yapılabilir.

1. C) Kamulaştırma İşleminin Resmi İzinler ve Prosedüre Uygun Olması

Kamulaştırma işlemi, sadece belirli bir prosedür çerçevesinde yapılabilir. Kamulaştırma için öncelikle, kamulaştırma kararının alınması gerekir. Bu karar, ilgili kamu kurumu ya da idare tarafından verilir. Kamulaştırma işlemi ile ilgili olarak, mülk sahibine bildirim yapılması, hakkının ihlal edilmediğini gösteren hukuki belgeler hazırlanması gibi adımlar gereklidir.

Kamulaştırma sırasında, belirli idari işlemlerin gerçekleştirilmesi, mülk sahibinin haklarının korunması, ödeme teklifinin yapılması gibi unsurlar, hukuka uygunluk açısından son derece önemlidir. Bu adımların atlanması, işlemi geçersiz kılabilir.

3. Kamulaştırma İşlemlerine Karşı İtiraz ve Başvurulacak Yollar

Kamulaştırma işlemi, hukuka aykırı olduğu takdirde, taşınmaz mal sahibi ya da diğer ilgililer, yasal haklarını savunabilirler. Kamulaştırma işlemine karşı başvurulacak hukuki yollar aşağıdaki gibidir:

1. A) İdari Başvuru ve İtiraz

Kamulaştırma işlemi başladığında, mülk sahibi, kamulaştırma kararına karşı idari başvuru yapabilir. Bu başvuru, ilgili idareye yapılır ve idarenin kamulaştırma işlemi hakkında görüşlerini yeniden gözden geçirmesi talep edilir.

1. B) Kamulaştırma Davası

Eğer kamulaştırma işlemi hukuka aykırı bir şekilde gerçekleştirilmişse, taşınmaz sahibi İdare Mahkemesi'nde kamulaştırma davası açabilir. Kamulaştırma davası, idari bir dava olup, idarenin kamulaştırma kararını ve uygulamalarını denetler. Bu davada, kamulaştırmanın kamu yararına uygun olup olmadığı, bedelin adil olup olmadığı gibi hususlar tartışılır.

1. C) İptal Davası

Kamulaştırma işleminin hukuka aykırı olduğunun tespiti durumunda, işlem iptal davası açılarak iptal edilebilir. Kamulaştırma bedelinin adil bir şekilde belirlenmemesi ya da kamu yararının somut olarak ortaya konamaması gibi nedenlerle açılabilecek iptal davaları, kamulaştırma sürecinin yeniden gözden geçirilmesine ve düzenlenmesine yol açabilir.

4. Kamulaştırma İle İlgili Hukuki Danışmanlık ve Avukatın Rolü

Kamulaştırma işlemleri, karmaşık ve oldukça teknik bir süreçtir. Hem kamulaştırma bedelinin belirlenmesi hem de kamu yararının ispatlanması, hukuki bilgi ve tecrübe gerektirir. Kamulaştırma işlemine itiraz etmek ya da dava açmak isteyen kişiler, uzman bir idare hukuku avukatından profesyonel destek almalıdır.

Avukat Hüseyin Sami Mahir Mahiroğulları, kamulaştırma işlemleri konusunda uzmanlaşmış bir avukat olarak, müvekkillerine kamulaştırma sürecinde rehberlik etmekte ve hukuka aykırı kamulaştırma işlemlerine karşı gerekli hukuki adımları atmaktadır. Kamulaştırma bedelinin adil bir şekilde belirlenmesi ve kamulaştırma işleminin hukuka uygunluk açısından incelenmesi, müvekkillerinin haklarının korunması adına önemli adımlardır.

Sonuç Olarak:

Kamulaştırma işlemleri, özel mülkiyet haklarına müdahale teşkil ettiği için dikkatli bir şekilde denetlenmesi gereken hukuki süreçlerdir. Kamulaştırmanın hukuka uygunluğunun sağlanması, hem kamulaştırma bedelinin adil şekilde belirlenmesini hem de kamu yararının gerçekten var olduğunu kanıtlamayı gerektirir. Kamulaştırma ile ilgili herhangi bir hukuki ihlal durumunda, ilgili kişi ya da kurumlar, profesyonel hukuki destek alarak haklarını savunabilirler.